Geçmiş yıllarda başlatılan Sudan, Nijer ve Venezuela’da tarımsal üretim projeleri hüsranla bitti. Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, projelerin ekonomik ve ekolojik olarak iyi araştırılmadığını belirtirken, fizibilitesi yapılmayan bu projelerin başarılı olamadığını anlattı.
Kaynak: https://www.tarimdunyasi.net/2023/12/…
10 yıl içinde Türkiye kendi verimli toprakları ve çiftçiye destekleri artırmak yerine Sudan, Nijer, Venezuela’da tarımsal üretim yapmak için hareket geçmişti. Türkiye bu projelerde başarılı olamadı.
Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, Tarım Dünyası’nda 2013 yılında başlayan projelerde neden ve nasıl başarısız olunduğunu anlattı.
2013 yılında dönemin Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir ile başlattığı 780 bin 500 hektar tarım arazisini 99 yıllığına kiralayarak tarımsal üretim yapma çalışmaları başladı. Anlaşmalar imzalanarak, ortak şirketler kurularak, bakanların ziyaretleriyle başlayan tarım macerası 10 yıl sonra tasfiye edildi.
Nijer’de de 2018 yılında 1 milyon hektarlık alanda başlayan yem bitkileri üretme ve böylelikle Türkiye’de üretim maliyetlerinin düşerek, süt ineklerinin kesilmesinin engellenmesi projesi başarısızlıkla sonuçlandı.
2022’de Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmesi sonrasında dönemin Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, buğday üretileceğini açıklarken, bilin bakalım Venezuela’da ne yetişmiyordu?
Türkiye’den un ithal eden Venezuela’da araziler gezildi, tarlalar, çiftlikler incelendi ve üretim hedefi soyaya döndü. Bir de hayvancılık potansiyeli de devreye girdi.
Türkiye’nin 3 ülkede hedeflediği tarım projeleri başarısızlıkla sonuçlandı. Sudan’da üretimle gıda fiyatları düşürülecek, Nijer’deki yem üretimi ile hayvancılık şaha kalkacak, Venezuela’da buğday üretimiyle un sektörü ucuz hammaddeye kavuşacaktı.
2013 yılında başlayan Sudan macerasında Mehdi Eker, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı olurken, 2014 yılında işbirliği anlaşması imzalandı.
Anlaşmada özetle, 99 yıl yürürlükte kalacak ve güvenlik Sudan hükümeti tarafından sağlanacak, toplamda 780 bin hektarlık alanların bölgeleri belirlenmişti. 10 milyon dolarlık şirket kurularak, yüzde 80 hissesi Türkiye’nin olacaktı. Bölgede yatırım yapacak şirketler vergiden de muaf olacaktı. Şirket 2018’de kuruldu, dönemin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba’ydı.
Sonrasında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi ve Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli oldu. Pakdemirli, ilk yurtdışı gezilerinden birini Sudan’a yaptı.
2019’da Devlet Başkanı Ömer el-Beşir ayaklanmalar sonrası devrildi ve 2021’de darbe ile iktidara gelen Abdulfettah El-Burhan ile e tarım görüşmeleri sürdü.
1 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’de ise Erdoğan imzasını taşıyan kararla Sudan ile Türkiye arasında kurulan ortak şirketin tasfiyesine karar verildi.
Sudan’dan sonra Nijer’de de tarımsal üretim faaliyetleri başladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Nijer Cumhurbaşkanı Mahamadou Issoufou ile 2018’de görüştü.
1 milyon hektarlık tarımsal üretim için anlaşma yapıldı. Hayvancılıkta yem açığını kapatmak ve fiyat artışlarını durdurmak için Nijer’de üretim projeleri geliştirildi. Projeye özel sektörün de katılması ve yatırım yapması istendi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği konu hakkında bilgilendirildi. 18 Kasım 2020’de Ankara’da düzenlenen ‘Türkiye Ekonomisi Şurası’na Erdoğan ve bakanlar katıldı. Şura’da en çok yem fiyatlarını yükselişi, çiğ süt üreticilerinin hayvancılığı bırakmak ve inekleri kesmek zorunda kaldıkları konuşuldu.
Nijer’de tarımsal üretim ve yem bitkileri üretmek mümkün olurken, Türkiye’den daha çok maliyetliydi. Taşıma maliyeti yem üretmekten daha fazlaydı. Bu yüzden Nijer’de yem üretme projesi üretim yapılamadan bitti.
Son olarak Venezuela’ya gidildi. Türkiye ve Venezuela arasında Haziran 2022’de Venezuela Devlet Başkanı Maduro’nun ziyaretinde çok sayıda anlaşma imzalandı.
Tarımsal üretim de bu dönemde gündeme gelirken, önceden peynir ithalatı yapılmak istenen Venezeula’da ithal edilecek peynir olmamasıyla proje bitmişti.
Maduro’nun isteğiyle buğday üretileceği açıklandı ve üretilecek buğdayın yüzde 30 Venezuela’nın yüzde 70’i Türkiye’nin olacaktı. Ancak iklimi buğday üretmeye imkanı vermeyen Venezuela Amerika ve Kanada’dan buğday ithal ediyordu. Ayrıca Türkiye’den de un ithal ediyordu.
İncelemeler sonrası buğday üretiminde istenen verim alınamazken, buğday üretilse bile Türkiye’ye getirmenin maliyeti de çok yüksek olacaktı.
Dönemin Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci, Venezuela ziyaretinde buğday üretimi yerine soya başta olmak üzere yem üretimi konusunda yatırım yapılabileceği ifade edildi.
Yıldırım, Sudan, Nijer ve Venezuela’da tarım projelerinin ne de yapılamadığını ise şöyle özetledi:
Özetle, tarımsal üretim projelerinin hiçbirinde ekonomi, ekoloji iyi araştırılmadı. Fizibilite yapılmadı. Ülke liderlerinin hedefleri, anlaşmaları üzerinden gerçekleştirilmek istenen projeler başarılı olamadı. Türkiye’nin tarım potansiyeli o kadar yüksek ki, dışarıda toprak aramaya gerek yok. Tarıma gereken önem ve destek sağlanırsa Türkiye, dünyanın en önemli tarım ve gıda üreticisi ülke olur.
Sosyal medyada da Ali Ekber Yıldırım’ın anlattığı tarım macerasına yorumlar dikkat çekti.
İşte o yorumlardan bazıları ?
?
?
?
Sizin yorumunuzu da bekliyoruz.
Türkiye tarımda kendine yetemez mi?
