2011-2014 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl dizisi Kanuni Sultan Süleyman ile ilgili birçok tartışmaya sebep olmuştu.
Kanuni’nin yaşamının çarpıtıldığını ifade eden Osmanlı tarihçileri, dizi yapımcılarına ve senaristlerine tepki göstermişti.
Joaquin Phoenix ve Vanessa Kirby’nin başrollerini paylaştığı Ridley Scott imzalı Napolyon filmi de benzer tartışmalara konu oldu.
24 Kasım günü vizyona girecek olan filme Fransız tarihi uzmanı Joan Tumblety, filmde yansıtılan Napolyon ve gerçekteki Napolyon’u karşılaştırdı.
Fransız Tarihi uzmanı profesör Joan Tumblety, film ve Scott için “Yönetmen Ridley Scott tarihçi değil ve şüphesiz aydınlatmaktan ziyade eğlendirmek istiyor. Ancak tarihsel gerçeklik sorunu ilginç bir sorundur” ifadelerini kullandı.
Joan Tumblety’nin yazısı şöyle:
“Tarihi filmlerin yönetmenleri zor bir görevle karşı karşıyadır. Karakterleri karikatüre indirgemeden izleyiciye nasıl tanıdık hale getirebilirler? Sonuca dair bilginin (kazanılan ya da kaybedilen savaşlar, kurulan ve sonra yıkılan imparatorluklar) hikayenin kendi kendini yazıyormuş gibi görünmesine neden olmamasını nasıl sağlayabilirler?
Yönetmen Ridley Scott bir tarihçi değil ve muhtemelen aydınlatmak yerine eğlendirmek istiyor. Ancak tarihsel gerçeklik sorunu hayli ilginç.
“Gerçek” Napolyon’u tanımak kolay değil. Onun tanınabilir bir versiyonu var. Birliklerinin sevdiği kendinden emin general, günlerce boş durmayan askeri taktikçi, sert ve biraz da huysuz bakışları. Ancak bunların çoğu, nesiller boyu sanatçıların, gazetecilerin ve anı yazarlarının (ve elbette Napolyon’un kendisinin) emeğiyle biriken tarihsel hikaye anlatımının katmanlarının ürünüdür.
Örneğin Abel Gance’in muhteşem sessiz filmi Napolyon (1927), Napolyon’un hayatını ve kariyerini, 1796’da İtalya seferi için bir general olarak yola çıkışına kadar anlatıyordu. Bir sahnede, yoğun bir kış yağışı Napolyon’un askeri okulundaki dersleri böler. Çocuklar oynamak için dışarı koşarlar ve kaçınılmaz olarak birbirlerine kartopu atmaya başlarlar. Sahne, genç Napolyon’un doğal bir komutan olarak ortaya çıkışını ve savaş alanındaymışçasına çarpışmaları yönetmesini tasvir eder.
Ancak bu anın doğruluğu öncelikle tek bir anlatıya dayanmaktadır: Napolyon’un çocukluk arkadaşlarından biri olan ve aynı okula giden Louis de Bourrienne’in hatıratı. Yazar daha sonra Napolyon’un bir memuru olmuş ve 1802 yılında zimmetine para geçirdiği için Napolyon tarafından görevden alınmıştır.
Yıllar sonra, 1829’da de Bourrienne, büyük generalin otantik hikayelerine duyulan popüler iştahı paraya çevirmek umuduyla bir anı kitabı kaleme aldı. “Gerçek” Napolyon hakkında bildiğimizi sandığımız şeyler genellikle bunun gibi çıkarcı ve taraflı anlatıların süzgecinden geçmiştir.
İşte Ridley Scott’ın yeni Napolyon biyografisindeki bazı önemli sahnelerin ardındaki gerçekler ve efsaneler.
NAPOLYON KENDİNİ İMPARATOR İLAN ETTİ Mİ?
Napolyon, iyi huylu bir hükümdar ve halk adamı imajını oluşturmak için büyük çaba sarf etti ve bunu yapmak için genellikle sanatçıların yeteneklerinden yararlandı. Jacques-Louis David, Napolyon’un Aralık 1804’te Paris’teki Notre Dame Katedrali’nde taç giyme törenini tasvir eden bir dizi görkemli tablo yapmakla görevlendirilmiştir. Bu tabloların en ünlüsünde, Napolyon’un yeni İmparatoriçe Josephine’in başına tacı yerleştirdiğini ve bu sırada Papa Pius VII’nin de tereddütlü bir şekilde ona baktığını görüyoruz.
Şaşırtıcı bir kibirle Napolyon aslında kendi başına da bir taç koymuştu, ancak yağlıboya tabloda savaş zaferlerini simgelemek üzere sadece defne yaprakları içinde gösterilmişti. Scott’ın filmi taç giyme töreninin kendisinden ziyade Napolyon ve imparatoriçesini en gurur verici şekilde gösteren yağlı boya tabloların ihtişamını tasvir ediyor.
JOSEPHİNE İLE İLİŞKİSİ
Napolyon’un, askeri kariyeri yükselişteyken 1796’da evlendiği Marie Joséphe Rose de la Pagerie’ye ( Joséphine olarak bilinir) derin bir tutku duyduğuna şüphe yoktur. Yine de Ridley Scott’ın filminde genç cazibeli kadın olarak tasvir edilmesi, Joséphine’in kuşku götürmez özgüveninden çok cinsiyetçi klişelere gönderme yapıyor.
Tanıştıklarında Napolyon’dan altı yaş büyük, dul ve iki küçük çocuk annesi olan Joséphine’in, genç generalin romantik duygularından daha güçlü olduğu görülmektedir. Seferdeyken ona neredeyse her gün mektup yazıyordu, kalemi bazen parşömeni deliyordu, duygularının gücü böyleydi. Yine de ona yazdığı bu mektuplardan bazıları açılmadan kaldı.
İlişkileri tutkulu olduğu kadar çalkantılıydı ve her iki eş de çeşitli ilişkiler yaşadı. Yine de Napolyon 1809’da bir varis bulamayıp boşanma davası açtığında, bu dava şaşırtıcı bir şekilde tatlıya bağlandı. İmparatoriçe 1814’teki ölümüne kadar imparatorluk unvanını korudu ve imparatorluk Malmaison Şatosu’nda yaşamaya devam etmesine izin verildi.
NAPOLYON MARİE ANTOİNETTE’İN İDAMINDA BULUNDU MU?
1793 sonbaharı, Toulon Kuşatması’ndaki giderek artan rolü nedeniyle Napolyon için özellikle yoğun geçti. Federalist isyancılar Fransız donanmasını İngiliz amiral Samuel Hood’a teslim etmişlerdi ve genç topçu subayı donanmanın geri alınması harekâtını komuta etti.
Bu nedenle Ekim ayında Kraliçe Marie-Antoinette’in idamına tanıklık eden kalabalığın arasında yer almak için Paris’e gitmiş olması pek olası değildir.
Ancak Napolyon, ağabeyi Joseph’e yazdığı bir mektupta, Haziran 1792’de Tuileries Sarayı’nın cumhuriyetçi protestoculardan oluşan öfkeli bir kalabalık tarafından basılmasına tanık olduğunu iddia etmiştir. Bu onu isyan ettirdi.
NAPOLYON PİRAMİTLERE GERÇEKTEN ATEŞ AÇTI MI?
Napolyon Mısır seferine 1798 yılında başladı. Bu seferin kültürel mirası Louvre Müzesi’nin Mısırbilim bölümünde görülebilir. Ama aynı zamanda vahşete de sahne oldu.
Bir noktada, binlerce Osmanlı askeri esir alınmak yerine Napolyon’un emriyle kurşuna dizilmiş ya da denize sürülmüştür. Ridley Scott’ın biyografik filminde olduğu gibi, Napolyon’un hayatı hiçe saydığını anlatmak için buz tuzakları icat etmenize ya da Napolyon’un adamlarına piramitlere ateş etmelerini emretmesine gerek yok.
Napolyon’un itibarını 19. yüzyılın başlarında nihayet zedeleyen şey, vebaya yakalanmış kendi askerlerine Yafa kasabasında zehirleme emri verdiği söylentisiydi. Napolyon’un 1804 yılında farklı bir hikâye resmetmesi için görevlendirdiği ressam Antoine-Jean Gros’un aklayıcı karşı hamlesi ne kadar parlak olursa olsun, bu söylenti unutulmadı.
Ridley Scott’ın filmi geçmişi temsil etmekten çok, Napolyon’un kendi yaşamından bu yana onu tasvir eden ve birçoğu kendi eliyle yaratılmış olan masalların ve imgelerin versiyonlarını taşıyor.”
Kaynak: The Conversation
