29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle ülkeyi her anlamda ileriye taşıyacak adımlar atıldı. Hayatın her alanında bir çok yeniliği getiren bu yeni anlayış, kadınların sosyal yaşamdaki varlıklarını güçlendirmek adına bir dizi reformu yürürlüğe koydu.
Öğrenim Birliği Kanunu’nun çıkarılması, eğitimin laikleştirilerek kız çocuklarının da erkek çocuklarıyla eşit haklarla eğitim görmeye başlamasını sağladı. Medeni Kanun’un kabulu akabinde erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin düzenlemeler kaldırıldı, kadınlara boşanma ile velayet hakkı tanındı, mirasta kız çocuklarının eşit pay almaları sağlandı.
SOSYAL YAŞAMA KATILIŞ
Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Umumi Hıfzısıhha Kanunu ile doğum izni düzenlendi. Kız çocuklarına mesleki eğitim veren Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü kuruldu. İş Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle kadınlara istedikleri işte çalışabilme hakkı tanınırken, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaları ise yasaklandı.
Bu listeyi uzatmak mümkün, çünkü tanınan haklar bunlarla sınırlı değil. Kısa bir özetinin burada hatırlatılmasının sebebi, Türk kadınının bugün spordaki başarısının nereden filizlendiğini anlama çabasına ışık tutmasıdır. ‘Soframızdaki yeri öküzümüzden sonra gelen kadınlarımız’ın hikayesi, bir zihniyet değişimiyle yeni baştan yazılır. Cumhuriyet kadınların ışığı olur, hayatın diğer alanlarında olduğu gibi sporda da başarıya giden yolu aydınlatır.
ERKEKLERDEN ÇOK KONUŞULDULAR
Türkiye’de sporda son dönemde neredeyse erkeklerden çok kadınların başarısı konuşulur hale geldi. İçerisinde bulunduğumuz senenin özel anlamıyla bir araya geldiğinde, en gür sesle ‘dalya’ diyenlermiş gibi görünüyorlar. Türk kadını spordaki başarılarıyla, kendisini ‘yerlerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde yükselmeye layık’ gören Cumhuriyet’e, yüzüncü yılında adeta saygı duruşunda bulunuyor.
2023, Türk kadın voleybolunun altın çağına dönüştü. A Milli Kadın Voleybol Takımı önce Milletler Ligi’nde kupayı kaldırdı, ardından Avrupa şampiyonu oldu. Olimpiyat elemelerinde dev organizasyona katılım hakkı elde ederken, bu seneyi dünya sıralamasında bir numarada tamamladı.
Uluslararası kulvarda kupaların ardı ardına geldiği bir diğer takım sporu da basketbol oldu. Fenerbahçe Kadın Basketbol Takımı, Avrupa’nın bir numaralı kupası Euroleague’de şampiyonluğa erişti. Bununla kalmayan sarı-lacivertliler FIBA Kadınlar Süper Kupa’yı da müzesine götürdü.
Belgrad’da düzenlenen Dünya Güreş Şampiyonası, Türkiye adına kadın güreşinde önemli bir turnuva olarak kayıtlara geçti. Serbest ve Grekoromen stillerin de mücadele ettiği organizasyonda millilerin ilk altın madalyası kadınlarda geldi, ayrıca kadınlarda olimpiyat için iki kota alınarak da bir ilke imza atıldı. Boks, yelken, yüzme gibi bir çok branşta daha başarılar birbirini izledi.
FİLENİN SULTANLARI DESTAN YAZDI
Milletler Ligi’nde zirveye çıkan, Avrupa şampiyonu olan, Dünya Kupası’nı kaldıran Türkiye A Milli Kadın Voleybol Takımı, rüya gibi bir senede tarihinin en başarılı dönemini geçirdi.
Türkiye A Milli Kadın Voleybol Takımı, içinde bulunduğumuz senede sadece ülkede değil tüm dünyada konuşulan takım haline geldi. Amerika ve Asya kıtasındaki Milletler Ligi’nden Uzak Doğu’daki Olimpiyat elemelerine, oradan yaşlı kıtanın göbeğindeki Avrupa Şampiyonası’na kadar gittiği her yerde büyük izler bıraktı.
Filenin Sultanları Milletler Ligi’nde Antalya’da oynanan ligin ilk haftasında Güney Kore’yi, Sırbistan’ı, İtalya’yı yendi, ABD’ye kaybeden milliler, Hong Kong’da düzenlenen ikinci hafta maçlarında Hollanda, Kanada ve Dominik Cumhuriyeti’ni geçti, Polonya’ya ise mağlup oldu.
Tayland’ın başkenti Bangkok’taki ligin üçüncü haftasında ise Japonya’ya yenilen milliler, sonra sırasıyla Tayland, Brezilya ve Hırvatistan’ı yenerek ABD’nin Teksas eyaletindeki FIVB Milletler Ligi’nin finallerine kalmayı başardı. Çeyrek finalde İtalya, yarı finalde ABD ve finalde Çin’i yenerek tarihinde ilk kez şampiyonluğa ulaştı.
CEV Avrupa Şampiyonası’nda İsveç, Azerbaycan, Çekya, Yunanistan ve Almanya’yı yenip son 16 turunda da Belçika’yı saf dışı bırakan ay-yıldızlılar, çeyrek finalde Polonya, yarı finalde İtalya, finalde Sırbistan’ı devirerek bu organizasyonda da tarihindeki ilk şampiyonluğu elde etti.
Dünya Kupası adıyla oynanan olimpiyat elemelerinde de Türkiye karşısına çıkan tüm takımları saf dışı bıraktı, oyunlara kota aldı. Porto Riko, Bulgaristan, Peru, Arjantin, Brezilya, Japonya ve Belçika galibiyetleriyle yenilmezlik serisini yirmi iki maça çıkardı. Milli voleybolcular, önemli galibiyetlerin ardından sevinçlerini Cumhuriyet mesajlarıyla kutladı.
POTANIN KRALİÇELERİ
Avrupa’nın basketboldaki bir numaralı kupasının finalinde iki Türk takımı karşı karşıya gelerek, turnuvayı domine ettiler. Çukurova Mersin Yenişehir Belediyesi ile Fenerbahçe’nin Çekya’da oynanan final maçındaki buluşmasından sarı-lacivertliler üstün ayrıldı, tarihinde ilk kez bu kupayı kazanma başarısı gösterdi.
Fenerbahçe Kadın Basketbol Takımı’nın 2023’teki uluslararası başarıları bununla sınırlı kalmadı. Euroleague şampiyonu olarak Avrupa’nın bir diğer turnuvası EuroCup’ın şampiyonu Fransız Asvel ile FIBA Kadınlar Süper Kupa mücadelesinde karşılaşan Potanın kraliçeleri, rakibini yenerek bu kupayı ülkemize getiren ilk takım oldu.
Bu başarıların ardından Fenerbahçe camiasından yükselen seslerde ortak bir mesaj yankılandı. Yöneticiler ve oyuncular Cumhuriyet’in yüzüncü yılında bu başarıların elde edilmesinden duydukları mutluluğu ve gururu paylaştılar. Fenerbahçe Kadın Basketbol Takımı Genel Menajeri Arzu Özyiğit’in, Süper Kupa zaferinin ardından sarf ettiği “Cumhuriyetimizin 100. yılında Türk kadınının başarısını gösterdik” sözleri, bu duygunun özeti gibiydi.
Basketbolun kıtadaki bir numaralı kupasında olduğu gibi voleybolun en büyük turnuvasında da finalde iki Türk takımı karşılaştı. Torino’daki CEV Şampiyonlar Ligi Finali’nde Eczacıbaşı’nı mağlup eden Vakıfbank, Avrupa’nın en büyüğü oldu.
MİNDERDE TUŞLA DÜNYA ŞAMPİYONU
Uzun yıllar Yasemin Adar’ın başarıları ile anılan Türk kadın güreşi, Sırbistan’da düzenlenen Dünya Şampiyonası’nda yeni bir şampiyon çıkardı. Serbest stil müsabakalar sona erdiğinde kürsünün ilk basamağını henüz görememiş olan Türkiye Güreş Milli Takımı, organizasyondaki ilk altın madalyasını, kadınlar 68 kiloda mücadele eden Buse Tosun Çavuşoğlu ile elde etti.
Moğol rakibi Delgermaa Enkhsaikhan’ı finalde tuşla yenerek sükse yapan Buse Tosun, Yasemin Adar’dan sonra dünya şampiyonluğuna ulaşan ilk Türk kadın güreşçi oldu. Kadınlar 50 kiloda ilk beşe giren Evin Demirhan Yavuz ile birlikte iki Türk kadın güreşçi birden, Paris 2024 Olimpiyatları kotası elde etti.
İKİ BUSENAZ İKİ ALTIN
Polonya’da düzenlenen Avrupa Oyunları kadınlar boksta önemli dereceleri getirdi. Kadınlar 66 kiloda ringe çıkan Busenaz Sürmeneli, finalde Belçikalı rakibi Derieuw’u geçerek altın madalyanın sahibi oldu. Kadınlar 50 kiloda Buse Naz Çakıroğlu da finalde Fransız Lkhadiri’yi mağlup ederek altın madalya kazanan bir diğer milli boksör oldu.
İngiltere’de düzenlenen Para Yüzme Dünya Şampiyonası’nda milli sporcu 50 metre sırtüstünde bronz madalya kazanan Sümeyye Boyacı, 2024 Paris Oyunları’na kota almaya hak kazandı. Yirmi yaşındaki milli yüzücünün belgeseli çekildi.
Milli atlet Tuğba Danışmaz, Avrupa Salon Atletizm Şampiyonası kadınlar üç adım atlama finalinde Türkiye rekoru kırarak altın madalya kazandı. Bu madalya Türkiye’nin organizasyondaki ilk ve tek madalyası oldu.
Galatasaray Kadın Voleybol Takımı, 2023 Balkan Kupası’nda şampiyon oldu. Kosova’nın Priştine kentinde düzenlenen turnuvanın finalinde Drita’yı yenerek, CEV Challenge Kupası’na katılım hakkı elde etti.
Şahika Ercümen, Türkiye Serbest Dalış tarihinde hem kadınlarda hem de erkeklerde sabit ağırlıkla 100 metreye inen ilk sporcu oldu. Serbest dalış rekortmeni isim “100. yılımızda 100 metre rekoru Cumhuriyetimiz’e armağan olsun” dedi.
